2020-ci ildə Culfa rayonunun sosial-iqtisadi inkişafı

Culfa rayonunda iqtisadi və sosial sahələrin inkişafı istiqamətində ardıcıl tədbirlər 2020-ci il ərzində də davam etdirilmişdir.

Ümumi inkişafın əsas göstəriciləri kimi bir il öncəyə nisbətən sənaye məhsulu 0,9 faiz, əsas kapitala yönəldilən vəsaitlər 1 faiz, kənd təsərrüfatı məhsulu 3,2 faiz, informasiya və rabitə xidmətləri  3,7 faiz artmışdır.

Culfa rayonunun sosial-iqtisadi

İnkişafının əsas göstəriciləri

Müqayisə predmeti	2020-ci ildə, faktiki	2019-cu ilə  nisbətən, faizlə
Sənaye məhsulu, min manat	8639,6	100,9*
Əsas kapitala yönəldilən vəsaitlər, min manat	40287,3	101,0
Kənd təsərrüfatı məhsulu, min manat	71294,6	103,2*
Nəqiliyyat sektorunda yük daşınması, min ton	1647,2	99.7
İnformasiya və rabitə xidmətləri, min manat	4065,3	104,0
Bir işçiyə hesablanmış orta aylıq əməkhaqqı (2020-ci ilin yanvar-noyabr ayları), manat	498.6	112.1

Sənaye

Yeni istehsal və xidmət sahələrinin yaradılması, mövcud sənaye müəssisələrinin infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması bu sahənin dinamik artımını təmin etmişdir.

2020-ci ildə rayonda 8 milyon 639 min 600 manat dəyərində sənaye məhsulu istehsal olunmuşdur ki, bu da bir il öncəki göstəricini 0,9 faiz üstələmişdir.

 

Sənaye məhsulu istehsalının

dinamikası, min manat

2020-ci ildə dövlət dəstəyi ilə 11 istehsal və xidmət sahəsi yaradılmış, 4 istehsal və xidmət sahələrinin yaradılması hazırda davam etdirilmişdir.

 

Tikinti-quruculuq

Vəsait qoyuluşları hər bir sahənin dinamik inkişafını sürətləndirən mühüm amillərdən biridir.

Culfa rayonunda iqtisadiyyatın və sosial sahələrin inkişafı üçün 2020-ci ildə bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 40 milyon 287 min 300 manat vəsait yönəldilmişdir. Vəsait qoyuluşlarının 37 milyon 881 min 900 manatı və ya 94 faizi tikinti-quraşdırma işlərinin payına düşmüşdür.

Yaşayış məntəqələrinin abadlaşdırılması, səmərəli idarəetmənin və əhaliyə göstərilən xidmətlərin səviyyəsinin yüksəldilməsi tədbirlərinə uyğun olaraq Camaldın kəndində kənd mərkəzinin tikintisi başa çatdırılmışdır.

Culfa rayonunda əsgər yataqxanasının əsaslı təmiri və   retranslyasiya məntəqəsinin tikintisi başa çatdırılmış, əsgər yataqxanasının əsaslı təmiri davam etdirilmişdir.

Dövlət Yanğın Təhlükəsizliyi Şöbəsi üçün yeni xidmət kompleksi qurulmuş, şöbəyə “İVECO” və “Kamaz” markalı 4 mühasir yanğısöndürmə avtomobili, “Niva” markalı əməliyyat minik maşını və    “Zil-131” markalı avtomobilin bazasında yığılmış 30 metr uzunluğunda avtopilləkən təqdim olunmuşdur.

2020-ci ildə rayonda 34 müxtəlif təyinatlı obyekt tikilmiş, yenidən qurulmuş və ya əsaslı təmir olunmuş, 15 müxtəlif təyinatlı obyektin tikintisi, yenidən qurulması və ya əsaslı təmiri hazırda davam etdirilmişdir.

Əhalinin həyat səviyyəsinin yaxşılaşması fərdi yaşayış evlərinin tikintisinə də müsbət təsir göstərmiş, 2020-ci ildə əhalinin şəxsi vəsaiti hesabına ümumilikdə 27 min 35 kvadratmetr yaşayış sahəsi istifadəyə verilmişdir.

 

Kənd təsərrüfatı

Əhalinin ərzaq məhsullarına olan tələbatının keyfiyyətli yerli məhsullar hesabına ödənilməsi istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirilməkdədir.

Culfa rayonunda 2020-ci ilin məhsulu üçün 8213 hektar sahədə əkin aparılmışdır. Əkin sahəsinin 7604 hektarını dənli və dənli paxlalılar (qarğıdalısız), 4 hektarını dən üçün qarğıdalı, 2 hektarını dən üçün günəbaxan, 16 hektarını kartof, 50 hektarını tərəvəz, 121 hektarını ərzaq üçün bostan bitkiləri, 104 hektarını cari ildə əkilmiş çoxillik otlar, 312 heltarını əvvəlki illərdə əkilmiş çoxillik otlar təşkil edir.

2020-ci ildə 20036 ton dənli və dənli paxlalılar, 20 ton qarğıdalı, 4 ton günəbaxan, 598 ton tərəvəz, 175 ton kartof, 1892 ton ərzaq üçün bostan bitkiləri, 3320 ton meyvə, 6296 ton üzüm tədarük olunmuşdur.     

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 8 fevral tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2016-2020-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın icrası da rayon əhalisinin meyvə və tərəvəz məhsullarına olan tələbatının yerli istehsal hesabına təmin edilməsinə geniş imkanlar yaratmışdır. Üzümçülüyün inkişafı məqsədilə yerli resurslardan istifadə olunmaqla üzüm bağlarının salınması davam etdirilmişdir.

Rayonda kənd təsərrüfatının əsas sahələrindən olan heyvandarlığın inkişafı istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilmişdir.

1 yanvar 2021-ci il tarixə rayonunun bütün təsərrüfat kateqoriyalarında qaramalın sayı 15 min 916 baş, qoyun və keçilərin sayı 102 min 792 baş olmuşdur ki, bu da 2020-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2.1 və 1.9 faiz artıqdır.  

2020-cu ildə  rayonda diri çəkidə 4042 ton ət, 10084 ton süd,             6150 min ədəd yumurta, 155,4 ton yun istehsal edilmişdir. 2019-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ət istehsalı 2 faiz, süd istehsalı 1,9 faiz, yumurta istehsalı 1,3 faiz, yun istehsalı 1,0 faiz artmışdır.

Kənd təsərrüfatının inkişafında arıçılıq da mühüm əhəmiyyətə malikdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 18 noyabr tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “2017-2022-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında arıçılığın inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” nın icrası davam etdirilmişdir. Arıçılıqla məşğul olan hüquqi və fiziki şəxslərə subsidiyaların verilməsi, təşkil olunan “Arıçılıq məhsulları – bal festivalı” da arıçıların fəaliyyətinə geniş stimul yaratmışdır.

Əhalinin keyfiyyətli və təhlükəsiz heyvandarlıq məhsulları ilə təminatını qoruyub saxlamaq məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2020-ci il 17 fevral tarixli Sərəncamı ilə “2020-2025-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında baytarlıq təbabətinin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” təsdiq edilmiş, Camaldın kəndində istifadəyə verilən kənd mərkəzində baytarlıq məntəqəsi üçün müasir iş şəraiti yaradılmışdır.

2020-ci ildə bir il öncəyə nisbətən 3,2 faiz çox, yəni 71 milyon 294 min 60  manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal edilmişdir.  

 

Kənd təsərrüfatının ümumi

məhsulu, min manat

Meliorasiya-irriqasiya sistemlərinin yeniləşdirilməsi diqqət mərkəzində saxlanılmış, rayon ərazisində suvarma boru xətlərinin tikintisi, nasos stansiyalarının əsaslı təmiri, kanal və arxların lildən təmizlənməsi, Dizə kəndində suvarma xəttinin çəkilişi başa çatdırılmışdır.

 

Nəqliyyat, informasiya-rabitə, energetika

Müasir nəqliyyat sisteminin qurulması, nəqliyyat sektorunun səmərəli idarə olunması istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir.

2020-ci ildə Culfa şəhərində və Camaldın-Ərəzin avtomobil yollarının  yenidən qurulması başa çatdırılmış, Culfa-Ordubad magistral avtomobil yolunun yenidən qurulması davam etdirilmişdir.

Culfa stansiyasında Park İdarəetmə Mərkəzinin əsaslı təmiri başa çatdırılmış, İstismar Vaqon Deposunun təmir sexinin tikintisi, inzibati binasının yenidən qurulması davam etdirilmişdir.

2020-ci ildə rayonda nəqliyyat sektorunda 1647,2 min ton yük, 8200,9 min nəfər sərnişin daşınmışdır. Yük və sərnişin daşınmasında bütövlükdə 4 milyon 323 min 400 manat gəlir əldə edilmişdir.

2020-ci ildə rayonda informasiya və rabitə sahəsinin inkişafı diqqətdə saxlanılmış, Yeni Nəsil Telekommunikasiya Sistemi istifadəyə verilmiş,  rabitə evi yenidən qurulmuşdur.

Rayonda informasiya və rabitə xidmətlərinin dəyəri 2019-cu ilin müvafiq dövründəki göstəricisini 3,7 faiz üstələyərək 4 milyon 65 min 300 manat olmuşdur. Mobil rabitə xidmətlərinin dəyəri keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,5 faiz artaraq 3 milyon 602 min 900 manat olmuşdur.

Culfa şəhərində yanacaqdoldurma stansiyasının tikintisi başa çatdırılmışdır.

Culfa rayonunda 1 meqvat gücündə Külək-Günəş Hibrid Elektrik stansiyasının tikintisi davam etdirilmişdir.

1 yanvar 2021-ci il tarixə rayonda 8 min 707 əhali abonenti təbii qazla təmin olunmuşdur.

 

Sahibkarlıq fəaliyyəti və məşğulluq məsələləri

Culfa rayonunda iqtisadiyyatın aparıcı qüvvəsi olan sahibkarlığın inkişafı istiqamətində də ardıcıl tədbirlər həyata keçirilmiş, 345 fiziki şəxs qeydiyyata alınmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 11 yanvar tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2016-2020-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhalinin məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı”nın icrası rayonda işaxtaranların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə, əmək bazarının tələbinə uyğun peşə hazırlığının təşkilinə geniş imkanlar yaratmışdır.

2020-ci ildə Culfa rayonda 28 yeni iş yeri açılmışdır.

2020-ci ilin yanvar-noyabr aylarında orta aylıq əməkhaqqının məbləği 498,6 manat təşkil etmişdir ki, bu da 2019-cu ilin müvafiq dövründəki göstəricidən 12,1 faiz çoxdur.

 

İstehlak bazarı

Səmərəli məşğulluq imkanlarının yaradılması əhalinin alıcılıq qabiliyyətini yüksəltmiş, əmtəə dövriyyəsinin həcmini genişləndirmişdir.

2020-ci ildə pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 129 milyon 289 min manata çatmışdır. Pərakəndə əmtəə dövriyyəsinin 4,9 faizini və yaxud 6 milyon 312 min 600 manatını iaşə əmtəə dövriyyəsi təşkil etmişdir.

Əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin dəyəri 19 milyon 893 min 100 manat olmuşdur.

Əhaliyə göstərilən xidmətlərin səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə Camaldın kəndində xidmət mərkəzinin tikintisi başa çatdırılmış, Əbrəqunus kəndində və Culfa şəhərində xidmət sahələrinin tikintisi davam etdirilmişdir.

 

Təhsil, səhiyyə, sosial təminat,

 mədəniyyət və turizm

 

Təhsil sahəsi üzrə infrastruktur quruculuğu çərçivəsində Camaldın kəndində 252 şagird yerlik tam orta məktəb binasının, Culfa Rayon Təhsil Şöbəsinin  və  məktəbdənkənar təhsil müəssisələrinin binasının yenidən qurulması başa çatdırılmışdır.

Əhaliyə göstərilən səhiyyə xidmətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin  2020-ci il 16 yanvar tarixli Sərəncamı ilə Culfa rayonunda icbari tibbi sığortanın tətbiqinə başlanılmışdır.

Camaldın kəndində həkim ambulatoriyası binasının tikintisi başa çatdırılmışdır.

Milli dəyərlərimizin təbliği, onun daha da zənginləşdirilərək gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində zəruri tədbirlər həyata keçirilmiş, Qazançı kəndində məscidin tikintisi, Milax kəndində məscidin, Ərəfsə kəndində pirin əsaslı təmiri başa çatdırılmışdır.

Rayonda pensiya və müavinətlərin dayanıqlı maliyyə təminatı formalaşdırılmış, 2020-ci ildə Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun rayon şöbəsi tərəfindən pensiya və müavinətlərin ödənilməsinə 13 milyon 822 min  manata yaxın vəsait yönəldilmişdir ki, bu da bir il öncəki göstəricidən 21 faiz çoxdur.

Əhalinin yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsi demoqrafik vəziyyətə də müsbət təsir göstərmiş, 1 dekabr 2020-ci il tarixə rayon əhalisinin sayı bir il öncəyə nisbətdə 243 nəfər artaraq 47 min 256 nəfər olmuşdur.

Rayonda turizmin inkişafı istiqamətində Darıdağ Arsenli Su Müalicə və istirahət kompleksinin tikintisi hazırda davam etdirilmişdir.

Aparılan təhlillər göstərir ki, Culfa rayonunda bütün sahələrdə əldə olunmuş uğurlar əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə yeni imkanlar yaratmışdır.